„Chciałbym mieć dobre wieści, ale niestety jesteśmy tu, bo to Twój ostatni tydzień w firmie… Każdy z wielkich tego świata był kiedyś w takiej sytuacji. I tylko dzięki temu wspiął się na szczyt” – takimi słowami zawiadamia pracowników o zwolnieniach George Clooney, grający konsultanta w filmie W chmurach. Jak się to dla niego i dla części innych osób kończy – zobaczcie sami. Tymczasem w realnym życiu wielu z nas temat redukcji zatrudnienia dotknie osobiście, bo współczesny rynek pracy podlega nieustannym transformacjom. Firmy wycofują się z przedsięwzięć, które jakiś czas temu wydawały się obiecujące, tną koszty przy spowolnieniach gospodarczych, powierzają część zadań maszynom, zmieniają profile działalności i reorganizują się, by lepiej spełniać oczekiwania klientów. Pomimo tego jednak, że takie zmiany są niemal pewne, zwolnienia to sytuacja, do której często ani pracownicy, ani ich szefowie nie są przygotowani. Jak przez nią przejść i na jakie wsparcie specjalistów mogą w tym czasie liczyć pracownicy i pracodawcy objęci Programem ICAS EAP?
Z PERSPEKTYWY PRACOWNIKA…
Rozstanie z pracą oznacza zwykle dużą życiową zmianę, i to niezależnie od przyczyny. Kiedy dochodzi do niego w wyniku zwolnienia przez pracodawcę, wówczas jest bardzo trudnym i przytłaczającym doświadczeniem. Wywołuje emocje i przynosi szereg praktycznych konsekwencji, z którymi trzeba sobie poradzić.
Obawa przed utratą pracy
Sporo nerwów mogą kosztować już same miesiące poprzedzające zwolnienie. Bywa, że w firmie pojawiają się zapowiedzi nadchodzących zmian albo pracownicy sami się ich domyślają, widząc, jakie firma ma wyniki i jak wygląda rynek. Kiedy napięcie rośnie, a w toczących się na korytarzach rozmowach mnożą się plotki – zamiast spędzać bezsennie noce, zadręczając się pytaniem „Co teraz będzie?”, warto przyjrzeć się swoim obawom i podjąć działania. Każdy pracownik objęty Programem ICAS EAP może w dowolnej chwili – 24 godziny na dobę, przez 365 dni w roku – całkowicie poufnie porozmawiać z naszym psychologiem o tym, jak złagodzić stres, i wspólnie przyjrzeć się sytuacji, by stworzyć jej zrównoważony obraz. Wiele naszych obaw nigdy się nie spełnia. Kiedy jednak zapowiedzi stają się realne, można zastanowić się – w ramach konsultacji z psychologiem biznesu lub coachem – jak zwiększyć swoje szanse na pozostanie w firmie, lub przygotować plan na wypadek zwolnienia. To uspokaja i pozwala skupić się na bieżącej pracy, daje też poczucie sprawczości, czyli brania swojego losu we własne ręce zamiast czekania na to, co nadejdzie.
Radzenie sobie z emocjami własnymi i bliskich
Wiadomość o zwolnieniu może powodować, że pracownik czuje się tak, jakby grunt zapadał mu się pod nogami. Wraz z pracą traci przecież nie tylko źródło dochodów, ale także kontakty ze współpracownikami i klientami, znajomy rozkład dni i tygodni, poczucie przynależności, satysfakcję z wykonanych zadań, poczucie sensu, uznanie innych i możliwości rozwoju. Nawet jeśli praca nie przynosi ludziom zadowolenia, woleliby podjąć taką decyzję sami, inaczej mogą się czuć „niewystarczająco dobrzy” i mieć poczucie rozżalenia i niesprawiedliwości, że ich wkład i wysiłki nie zostały docenione. Psychologowie ICAS pomagają w radzeniu sobie z falą emocji doraźnie na Linii Wsparcia oraz w ramach planowanych i regularnie odbywanych sesji – telefonicznych, wideo lub osobistych. Doradzają też, jak rozmawiać w przypadku zwolnienia z bliskimi, w tym z dziećmi. Co więcej, konsultacje dotyczące tego, jak radzić sobie z sytuacją i jak najlepiej wspierać zwalnianą osobę, mogą odbyć partnerzy i inni bliscy pracownika. A kiedy o emocjach trudno jest nawet mówić przez ściśnięte gardło, można skorzystać z pomocy za pośrednictwem czatu lub wiadomości mailowej.
Poszukiwanie nowej pracy
„Popatrz na to jak na szansę” – niekoniecznie takie słowa chce usłyszeć zwalniana osoba, ale po pewnym czasie często okazuje się, że to… prawda. Rozstanie z pracą może być początkiem nowego etapu kariery i okazją do rozwoju. Profesjonalni coachowie ICAS towarzyszą w takich zmianach. Można wraz z nimi przyjrzeć się swoim umiejętnościom i celom zawodowym, przygotować plan działania, ustalić brakujące kompetencje, wykorzystując wiedzę o trendach na rynku, skonsultować CV, przećwiczyć prowadzenie rozmowy kwalifikacyjnej i uzyskać cenny feedback. Lub porozmawiać o wykorzystaniu własnych talentów w innych branżach i na innych stanowiskach. Albo też odkurzyć dawne marzenia i skonkretyzować zupełnie nową ścieżkę. Ważne jest to, że z EAP można korzystać także po ustaniu zatrudnienia, przez okres przewidziany w umowie z pracodawcą. Oznacza to dostęp nie tylko do indywidualnych konsultacji, ale także do programu edukacyjnego i zasobów wiedzy. Co istotne, okres bez zatrudnienia to dobry czas, by zadbać o zdrowie, aktywność, dietę i relacje.
Ważne kwestie formalne i finansowe
Wszystkie te emocje towarzyszące rozstaniu się z pracą i związane z koniecznością myślenia o tym, co dalej, nie mogą sprawić, że zaniedbane zostaną liczne kwestie formalne i finansowe. W ramach konsultacji prawnych EAP pracownicy w razie potrzeby mogą upewnić się, czy rozstając się z pracą, zatroszczyli się o zebranie wszystkich potrzebnych dokumentów, mogą też przejrzeć budzące wątpliwości zapisy umowy z kolejnym pracodawcą albo warunki założenia własnej działalności. Otrzymają również informacje o tym, do czego zobowiązuje zakaz konkurencji, jeśli taki zapis zawarty był w ich umowie, oraz wskazówki dotyczące renegocjacji umów konsumenckich w celu obniżenia posiadanych zobowiązań wynikających na przykład z abonamentów (jeśli tego wymaga nowa sytuacja). Natomiast eksperci finansowi ICAS doradzą w kwestiach planowania domowego budżetu i zachowania płynności finansowej, dobrego wykorzystania posiadanych środków z wypłat, ewentualnej odprawy i ekwiwalentu za urlop, spłaty kredytów i innego rodzaju zadłużeń, rozliczania przychodów z okazjonalnej pracy, a także korzystania ze świadczeń i subwencji publicznych, takich jak wsparcie przy zakładaniu firmy, dodatki socjalne czy zasiłek dla bezrobotnych.
Dlaczego warto rozstać się z klasą
Chociaż w chwili złości efektowne trzaśnięcie drzwiami, wygarnięcie szefowi wszystkich krzywd z ostatnich dziesięciu lat czy zniszczenie efektów swojej pracy, by pokazać pracodawcy, co traci, może wydawać się kuszące, lepiej nie palić za sobą mostów. Nawet jeśli złość jest uzasadniona, nie musi przeradzać się w destrukcję. Po pierwsze, nigdy nie wiadomo, kiedy i w jakich okolicznościach możemy jeszcze spotkać swoich szefów, podwładnych i współpracowników. Życie pisze różne historie – warto przypomnieć choćby, że Steve Jobs został kiedyś wyrzucony z Apple, czyli firmy, którą założył. Wrócił do koncernu po 10 latach, a w międzyczasie został miliarderem. Po drugie, w okresie tuż po odejściu z pracy wszelkie opinie, rekomendacje, polecenia i wskazówki osób z byłej pracy mogą się okazać naprawdę przydatne. Dlatego możliwość skonsultowania swojej sytuacji z niezależnym i doświadczonym ekspertem EAP, który może zwrócić uwagę na tego rodzaju aspekty, jest tak cenna.
Z PERSPEKTYWY PRACODAWCY…
Choć zwykle więcej uwagi kieruje się, oczywiście, na trudną sytuację osoby tracącej pracę, to jednak konieczność dokonania zwolnienia również jest bardzo obciążająca. Wielu menedżerom dostrzegającym nieuchronność zmian naprawdę zależy na przeprowadzeniu ich z szacunkiem i empatią.
Długofalowe korzyści Programu EAP
Współpraca ICAS z klientami jest często relacją na lata. Jako długoterminowy partner w dbaniu o zdrowie psychiczne poznajemy dobrze firmę i specyficzne wyzwania, jakie towarzyszą jej działalności. Jesteśmy do dyspozycji zatrudnionych, już kiedy pojawiają się pierwsze obawy dotyczące zwolnienia. Co więcej, pracownicy znają naszą Linię Wsparcia i często mają do niej zaufanie dzięki wcześniejszym kontaktom. Nie traktują nas zatem jako intruza pojawiającego się nagle wyłącznie po to, by pracodawca lepiej wypadł. Pozwala to uspokoić sytuację, złagodzić emocje i zwiększyć skupienie na pracy. Jesteśmy w stałej łączności z Działem HR i wspólnie opracowujemy plan działania, kiedy tylko pojawi się taka potrzeba. Znając organizację, nie musimy zaczynać od podstawowych pytań, a przecież w takiej sytuacji czas ma znaczenie. Obok standardowych form wsparcia oferujemy dedykowane warsztaty, konsultacje na miejscu, webinaria i materiały edukacyjne. Jeśli takie usługi są zawarte w wykupionym pakiecie, to w trudnej dla firmy sytuacji nie pociąga to za sobą dodatkowych kosztów.
Stała dostępność psychologa na linii
Zwolnienia często wywołują silne i gwałtowne emocje. Przy całym swoim współczuciu i szczerym zainteresowaniu losem odchodzących pracowników – bo przecież pracę tracą nieraz cenione i zasłużone osoby – szefowie nie są przygotowani do udzielania w takiej sytuacji profesjonalnego wsparcia. Co więcej, jeśli nawet podejmują takie próby, to nierzadko okazują się one niekomfortowe dla obu stron. Kiedy w firmie funkcjonuje program EAP, zarządzający wiedzą, gdzie skierować pracownika, aby pomoc została mu udzielona natychmiast, bo z psychologiem na Linii Wsparcia można się połączyć w kilkanaście sekund. Dotyczy to także zatrudnionych nieposługujących się językiem polskim, bo pomoc udzielana jest też po angielsku, ukraińsku i rosyjsku. Jeśli natomiast sami menedżerowie w okresie redukcji zatrudnienia czują się przytłoczeni, zasmuceni i bezradni wobec pytań „Dlaczego ja?”, „Co mam teraz zrobić?”, „Jak możesz?”, również mogą zadzwonić i w sposób poufny zająć się swoimi odczuciami. Jest to ważne także dla pracowników HR, którzy często pełnią w firmach funkcje pomocowe, związane z przyjmowaniem emocji innych.
Konsultacje z coachem, prawnikiem i ekspertem finansowym
ICAS EAP to grupa ponad 200 indywidualnie dobranych i zweryfikowanych ekspertów, którzy udzielają wsparcia w różnych obszarach. Pracodawca zapewniający kompleksowy Program EAP nie musi się zajmować tym, kto wesprze pracowników doświadczających trudnych emocji i podpowie, jak rozmawiać o nowej sytuacji z dzieckiem, kto pomoże im przygotować CV i przyjrzeć się ścieżce kariery, a kto udzieli wskazówek, jak rozmawiać z bankiem. Całodobowe centrum ICAS do każdego problemu dobiera właściwego specjalistę. A biorąc pod uwagę, z iloma praktycznymi zagadnieniami musi sobie poradzić osoba, która w przypadku zwolnienia traci pracę, dostęp do takich zasobów okazuje się niezwykle wartościowy. Eksperci są stale do dyspozycji menedżerów, kiedy ci potrzebują przygotowania przed trudnymi rozmowami, a nawet przećwiczenia ich w bezpiecznym otoczeniu. Pomagają też zadbać o zespół, bo przecież z odejściem z firmy pracowników często wiążą się przesunięcia i zmiana obowiązków tych, którzy pozostają i muszą niekiedy szybko zdobyć nowe kompetencje.
Poduszka, która łagodzi twarde lądowanie
W Programie EAP „poduszką” nazywamy czas, przez który pracownik i jego bliscy pozostają objęci wsparciem już po tym, jak doszło do zwolnienia. W większości umów to standardowy element programu stworzony po to, by pomagać w przejściu do nowego etapu życia. „Poduszka” przydaje się przy każdym rodzaju rozwiązania umowy o pracę, ale w sytuacji zwolnień jest wyjątkowo cenna, bo pracownik, który jest szczególnie wrażliwy na to, jak został przez firmę potraktowany, nie pozostaje sam. Kiedy przestaje pojawiać się w miejscu pracy i traci codzienny kontakt z kolegami i klientami, traci cele, zadania i rytm dnia, wciąż może liczyć na swego rodzaju „telefon do przyjaciela” zapewniony przez pracodawcę. Liczba usług świadczonych na Linii Wsparcia zarówno w okresie zatrudnienia, jak i przez czas obowiązywania „poduszki” nie jest przy tym limitowana. Jeśli zatem zdarzy się spiętrzenie problemów, pracodawca posiadający EAP nie stanie przed koniecznością kontraktowania dodatkowych usług i ponoszenia dodatkowych kosztów – zapewnieniem adekwatnych zasobów i procesów zajmie się ICAS.
Dlaczego offboarding jest ważny?
Procesy rekrutacji, onboardingu, motywowania, angażowania, wyznaczania celów, planowania kariery, rozwijania kompetencji są atrakcyjne. Offboarding przyciąga mniej uwagi, a przecież jest niezwykle istotny. Z perspektywy odchodzących pracowników, bo to w nich pozostają dobre lub złe wspomnienia, którymi później dzielą się z innymi, a to przekłada się na wizerunek firmy. Ale także z perspektywy tych, którzy zostają, bo widzą, jak firma traktuje ludzi, i mogą mieć uzasadnione obawy, że pewnego dnia stanie się to także ich udziałem. Czy to się nam podoba, czy nie, offboarding to część życia organizacji, która ma wpływ na panującą w zespole atmosferę, na firmowy PR i employer branding, ale także na efektywność firmy. Dobrze przeprowadzony offboarding zapewnia ciągłość pracy i chroni zasoby wiedzy, źle przeprowadzony – tworzy ryzyko luk kompetencyjnych i chaosu informacyjnego. Dlatego posiadanie profesjonalnego partnera, który jest przygotowany i doświadczony w towarzyszeniu zmianom organizacyjnym, to nie jest zbędny luksus, lecz racjonalna decyzja.
Podsumowując – dzisiaj nikt nie ma gwarancji posady od zatrudnienia do emerytury… i dobrze. Strata jest częścią życia i częścią rozwoju – jednostek, zespołów i całych organizacji. Musimy się z czymś rozstać, żeby mogło nadejść coś nowego, zatem nie ma sensu eliminowanie straty i jej unikanie. Jednak sam sposób zwolnienia wpływa na to, jak radzimy sobie później i czy na dalszej drodze będziemy przed kolejnymi stratami drżeć, czy też przyjmiemy je ze spokojem – i ta prawda dotyczy wszystkich zaangażowanych stron. Dlatego warto włożyć wysiłek w to, by rozstanie – choć trudne – tworzyło dobry fundament do budowania dalszego ciągu.
Jeśli chcesz poznać pełną ofertę ICAS, skontaktuj się z nami.
